Na današnji dan, 27. maja 1994. poslije dvije decenije provedene u izbjeglištvu, vratio se u otadžbinu Aleksandar Isajevič Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970, čija je literatura obilježena iskustvom iz sibirskih logora u kojima je proveo devet godina poslije Drugog svjetskog rata.
Na robiju je odveden 1945. pravo s fronta, na kojem se u Otadžbinskom ratu istakao kao vrhunski oficir sovjetskih inženjerijskih jedinica.
Proganjan je i kasnije, čak mu je oduzeto i državljanstvo, pa je emigrirao 1974, vrativši se u otadžbinu poslije dvije decenije. U decembru 1998. odbio je najvišu državnu nagradu – Orden Svetog apostola Andreja Prvozvanog, kojim ga je odlikovao predsjednik Boris Jeljcin, rekavši: “Ne mogu da primim nagradu od vrhovne vlasti, koja je dovela Rusiju do sadašnjeg pogubnog stanja”. Tokom agresije NATO-a na Jugoslaviju u proljeće 1999. izložio je razornoj kritici okrutnost i licemerje Sjevernoatlantske alijanse, predvođene SAD. Pripovijetkom “Jedan dan Ivana Denisoviča” u književnost je uveo temu Staljinovih logora, ostavši joj vjeran u najvećem dijelu opusa. Jedan kritičar je primijetio da je on “prvi razgolitio bit i time prebio kičmu komunizmu”, a drugi da je njegov roman – “Arhipelag Gulag” objelodanio da je “komunizam spoj laži i nasilja nad ljudima: laži – da se sakrije nasilje i nasilja – da se održi laž”. Na osnovu emigrantskog iskustva u zapadnoj Evropi i u SAD takođe je ispoljio javni prezir prema vulgarnom materijalizmu Zapada. Ostala djela: pripovijetka “Matrjonini dani”, romani “U krugu prvom”, “Onkološka klinika”, “Avgust četrnaeste”, “Crveni točak”, “Rusija u provaliji”, kritička autobiografija “Borio se šut s rogatim”, drame “Gozba pobjednika”, “Zarobljenici”, “Republika rada”, “Svjetlost koja je u tebi”, publicističko djelo “Lenjin u Cirihu”, scenariji “Tenkovi znaju istinu”, “Parazit”.
- februara 1974. godine u Moskvi je uhapšen ruski pisac Aleksandar Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. godine. Narednog dana oduzeto mu je sovjetsko državljanstvo i protjeran je iz zemlje. U emigraciji je proveo dvije decenije.
Govor Aleksandra Solženjicina o raskolu zapadnog društva, koji je održao na Harvardu 1978. godine, izazvao je more kritika u štampi, opovrgavajući mišljenje o tome da čovek na Zapadu može da kaže sve što misli.
Ipak, kada se analizira sadašnja situacija, teško je ne primetiti da je autor „Arhipelaga gulag“ bio u pravu, piše list „Amerikan tinker“.
U govoru pod nazivom „Raspolućeni svet“, posvećenom pojavi „raznih svetova“ i oceni zapadnog društva, Solženjicin je ukazivao na to da se na jednoj strani provalije nalazi precenjena sloboda koja s nezasitom strašću prikuplja materijalno blago, a da se u samom centru te jednačine nalazi čovek iznad koga nema nikakve sile. Rezultat toga, prema mišljenju pisca, postaje „moralno siromaštvo“ obuzeto potragama za smislom, podseća šef Londonskog centra za politička istraživanja Herbert London u tekstu za „Amerikan tinker“, prenio je Sputnjik.
Solženjicin je još sedamdesetih godina razumeo da će, ukoliko „Boga potisne humanizam“, postati moguća svaka ideja koja čoveku može da padne na pamet, smatra politikolog. S puta su skrenule čak i crkve i sinagoge koje danas više vremena posvećuju socijalnim uslovima nego religioznim učenjima, uveren je Herbert London.
Ako se na osnovu današnjih trendova prognozira budućnost, Zapad sa svojim „skrivenim relativizmom“ rizikuje da izgubi svetski uticaj, upozorava autor teksta.
„Kako društvo koje ne veruje u sopstveni smisao i značenje može da bude suparnik fanatičnoj kulturi koja tačno zna šta želi da postigne? Postepeno propadanje izbija iz svake pukotine našeg kulturnog života. I tom propadanju su odani i univerziteti. Glave koje govore u tok-šou programima ponavljaju jedne te iste banalnosti koje smo čuli mnogo puta. A istina se razara postmodernističkom verom u to da su najvažnija duboka osećanja iz podsvesti.
Svi koji su zabrinuti za sudbinu zapadne kulture treba da pogledaju u Ameriku i Zapad nepristrasno i da se zamisle nad tim šta mi tamo sada vidimo i zbog čega“, zaključuje Herbert London.
