Crnogorski auto-put A-1 „Bar – Boljare“ projektovan je kao oko 165 km dug koridor koji spaja luku Bar sa granicom sa Srbijom i srpskim A2, te u perspektivi sa Jadransko-jonskim auto-putem.
Dionica Smokovac–Mateševo (≈41 km) je u saobraćaju od 2022, a sljedeći korak je Mateševo–Andrijevica, potom Andrijevica–Boljare i južni krak ka Baru. Donosimo pregled dionica, dužina, projektovane brzine, statusa radova, rokova i očekivanog uticaja na ekonomiju, turizam i logistiku Crne Gore.
Auto-put A-1 Bar–Boljare projektovan je kao glavna kičma crnogorskog saobraćaja, koridor sjever–jug koji treba da poveže Luku Bar s Podgoricom, sjeverom zemlje i graničnim prelazom Boljare ka Srbiji, uz perspektivno uključenje na Jadransko-jonski auto-put na južnoj strani.
Trenutno je u saobraćaju dionica Smokovac–Mateševo, duga oko 41 kilometar, otvorena 2022. godine. Riječ je o najzahtjevnijem inženjerskom segmentu projekta, obilježenom mostom “Moračica” i nizom tunela i vijadukata. Ograničenje je 100 km/h, niže u tunelima i na posebno zahtjevnim dionicama.
Ukupna dužina cijelog koridora procjenjuje se na oko 165 kilometara, a preostale faze su raspoređene u nekoliko cjelina. Sljedeća u liniji je dionica Mateševo–Andrijevica, za koju se sprovode pripreme i ugovaranje; potom slijedi Andrijevica–Boljare, koja je u planskoj dokumentaciji, te južni krak i spojne sekcije prema Baru i Jadransko-jonskom koridoru, uključujući rješenja obilaznica i čvorišta oko Podgorice i Sozine, prenosi Investitor.me.
Spoj sa Jadransko-jonskom dionicom – promjena plana
Novi Prostorni plan do 2040. pomjera koncept Jadransko-jonskog auto-puta u Crnoj Gori.
Umjesto ranijeg rješenja koje je iz podgoričkog područja vodilo preko Tuzi ka Božaju i granici s Albanijom, plan sada predviđa da se Jadransko-jonski „sretne“ s A-1 Bar–Boljare u rejonu Dobrske Župe/Gradac (Crmnica) i da zajednički koridor ide do Bara.
Od Bara se Jadransko-jonski odvaja preko ulcinjskog područja i izlazi na granicu s Albanijom kod Sukobina, dakle južno od Skadarskog jezera.
Istim dokumentom, dionica Smokovac–Tuzi–Božaj spuštena je rangom na brzu saobraćajnicu (B3), dok je zajednička dionica Dobrska Župa–Bar definisana kao prioritetna veza koja štiti područje Nacionalnog parka Skadarsko jezero i jača funkciju Luke Bar.
Svrha projekta
Ekonomska logika projekta je jasna: direktnije i brže povezivanje Luke Bar sa Srbijom i srednjom Evropom skraćuje tranzitna vremena i troškove, jača konkurentnost luke i podstiče intermodalni transport.
Turistički efekat ogleda se u bržem i bezbjednijem protoku između sjevera i obale, produženju sezone i otvaranju prostora za nove investicije u planinskim i graničnim opštinama.
Projekat istovremeno učvršćuje saobraćajnu os Jadran–Podgorica–Beograd i donosi bolju integraciju sa budućim Jadransko-jonskim auto-putem.
Saobraćajna bezbjednost i ekologija takođe dobijaju: manje rizičnih tačaka i ujednačeniji protok mogu smanjiti broj udesa i emisije po vozilu, uz uslov kvalitetnog upravljanja saobraćajem.
Sa fiskalne strane, riječ je o kapitalno zahtjevnom poduhvatu koji se najčešće fazira kroz kombinaciju državnog finansiranja i međunarodnih izvora (IFI), s kratkoročnim podsticajem građevinskom BDP-u i dugoročnim multiplikatorom kroz logistiku, turizam i nova ulaganja.
Ukupno, A-1 treba da pozicionira Crnu Goru kao nezaobilazan tranzitni čvor između Jadrana, Zapadnog Balkana i EU koridora.
