Regionalni vodovod
Odbor direktora državnog preduzeća „Regionalni vodovod Crnogorsko primorje“ razmatrao je slučaj „Štrabag“ na decembarskoj sjednici ove godine, ukazujući da ovaj dugogodišnji sudski spor i dalje ima ozbiljne finansijske i pravne posljedice po preduzeće, ali i da ostaje otvoren niz pitanja u vezi sa sudskim odlukama koje su do njih dovele.
Iz tog preduzeća podsjećaju da godinama vode pravnu bitku u sudskom sporu sa kompanijom „Štrabag”, koji je, uprkos višestrukim presudama u korist ovog javnog preduzeća, rezultirao prinudnom isplatom 2018. godine oko 12 miliona eura, blokadom računa u trajanju od 268 dana i ukupnom štetom koja, sa indirektnim gubicima, prelazi 17 miliona eura.
“Iako je Privredni sud Crne Gore čak četiri puta presuđivao u korist Regionalnog vodovoda, utvrđujući da ne postoji pravni osnov za priznanje odluke neugovorene i nenadležne međunarodne arbitraže, Apelacioni sud Crne Gore je 28. marta 2018. godine, po prvi put u crnogorskoj i regionalnoj sudskoj praksi, preinačio presudu Privrednog suda i priznao odluku Međunarodne trgovačke komore (MTK) iz Pariza, iako arbitraža nije bila ugovorena između stranaka u sporu”, navodi se u saopštenju.
Na osnovu takvih odluka Apelacionog suda, kao i kasnijih odluka Vrhovnog suda Crne Gore donesenih u periodu kada je na njegovom čelu bila Vesna Medenica, račun Regionalnog vodovoda je bio blokiran od 14. avgusta 2018. do 9. maja 2019. godine, sve do prinudne naplate 12 miliona eura, uprkos ranijem jasnom stavu Privrednog suda da „Štrabag AG nema pravo ni na jedan euro”.
“Ustavni sud Crne Gore, odlučujući po ustavnoj žalbi Regionalnog vodovoda, potvrdio je njegove navode i zaključio da je Vrhovni sud Crne Gore povrijedio ustavom zagarantovano pravo na pravično suđenje i pristup sudu, jer u tom periodu nije meritorno odlučio po reviziji Regionalnog vodovoda izjavljenoj protiv odluke Apelacionog suda. Time je, kako je navedeno, povrijeđen član 32 Ustava Crne Gore, kao i član 6 stav 1 Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda”, navode u saopštenju.
Ustavni sud je, dodaju, u ovom predmetu dva puta ukidao odluke Vrhovnog suda i predmete vraćao na ponovno odlučivanje, a posljednja takva odluka donijeta je 28. januara 2021. godine, čime je potvrđeno da postupak u tom trenutku nije bio pravno okončan, iako je izvršenje već bilo sprovedeno.
Osim direktne finansijske štete, ove odluke su prouzrokovale i dodatnu štetu od oko 4,9 miliona eura u dvogodišnjem periodu, usljed blokade računa i ozbiljnih poremećaja u poslovanju preduzeća.
“Ustavni sud je u svojoj odluci naložio Vrhovnom sudu Crne Gore, da u ponovnom postupku obezbijedi jedinstvenu primjenu zakona, izbjegne pretjerani formalizam i da se ne zadovolji „mehaničkom primjenom pozitivnog prava”, već da uzme u obzir specifičnost i značaj pravne oblasti kojoj pripada konkretni sudski postupak. Punomoćnici Regionalnog vodovoda su 12. marta 2021. godine uputili urgenciju Vrhovnom sudu Crne Gore za postupanje po podnijetoj reviziji, uz uvjerenje da ne može biti donesena drugačija odluka osim ukidanja odluke Apelacionog suda, čime bi, bio zadovoljen princip pravde i pravne sigurnosti”, poručuju u saopštenju.
U tom slučaju, povrat 12 miliona eura trebao je da omogućio Regionalnom vodovodu stabilno i dugoročno održivo poslovanje, dok bi se ujedno spriječilo uspostavljanje opasne sudske prakse priznavanja neugovorene arbitraže, što je suprotno Zakonu o arbitraži Crne Gore i međunarodnim arbitražnim standardima.
“Kompanija „Štrabag” je u relevantnom periodu imala među vlasnicima ruskog biznismena Olega Deripasku, sa oko 30 odsto akcija, koji je u to vrijeme bio u bliskim odnosima sa vrhom vlasti u Crnoj Gori, ali i jedan od vlasnika Kombinata aluminijuma Podgorica (KAP), jednog od tada strateški najznačajnijih industrijskih sistema u državi. Upravo taj širi političko-ekonomski kontekst dodatno komplikuje cijeli slučaj i nameće pitanje da li su u ovom sporu ekonomski i politički interesi imali prednost nad zaštitom javnog interesa”, navode u saopštenju.
Slučaj „Štrabag” tako i dalje ostaje otvoren u institucionalnom i javnom smislu, kao primjer dugotrajnog sudskog spora sa oprečnim presudama, neujednačenom sudskom praksom i višemilionskom štetom po državno preduzeće, za koju do danas nije utvrđena odgovornost.
“Ovaj slučaj je, jedan od najozbiljnijih primjera nesklada i konflikta između sudskih instanci, ali i simbol sistema u kojem presude u korist državnog preduzeća nijesu bile dovoljne da ga zaštite od finansijskog kolapsa u jednom trenutku. I dok Ustavni sud obara odluke Vrhovnog suda, a Privredni sud presuđuje u korist Regionalnog vodovoda, 17 miliona eura javnog novca je već izgubljeno. Odgovori na pitanja ko, kako i zašto, i dalje izostaju”, zaključeno je.
