Najnovija slika NASA-inog svemirskog teleskopa Džems Veb prikazuje dio gustog središta naše galaksije do detalja, uključujući dosad neviđene karakteristike koje astronomi tek treba da objasne. Regija koja stvara zvijezde, nazvana Strijelac C (Sgr C), udaljena je oko 300 svjetlosnih godina od središnje supermasivne crne rupe Mlječnog puta, Strijelca A.
„Nikada nije bilo infracrvenih podataka o toj regiji s nivoom oštrine i osjetljivosti koju dobijamo Vebom, tako da tu prvi put vidimo puno podataka „, rekao je glavni istražitvač osmatračkog tima Semjuel Krou, student na Univerzitetu Virdžinija.
„Veb otkriva nevjerovatnu količinu detalja, omogućujući nam da proučavamo stvaranje zvijezda u toj vrsti okruženja na način koji prije nije bio moguć.“
„Galaktički centar je najekstremnije okruženje u našoj galaksiji Mlječni put, gdje se trenutne teorije stvaranja zvijezda mogu staviti na njihov najrigorozniji test“, dodao je profesor Džonatan Tan, jedan od Krouovih savjetnika na Univerzitetu Virdžinija.
Protozvijezde
Procjenjuje se kako je oko 500.000 zvijezda na slici grupa protozvijezda – zvijezda koje se još uvijek formiraju i dobijaju na masi – proizvodeći odsjaje koji podsjećaju na lomaču usred infracrveno-tamnog oblaka.
U srcu tog mladog klastera je otprije poznata, masivna protozvijezda preko 30 puta veća od mase našeg Sunca.
Oblak iz kojeg izlaze protozvijezde toliko je gust da svjetlost zvijezda iza njega ne može dospjeti do Veba, čineći taj oblak manje gustim, a zapravo je je riječ o najgušće upakovanom području slike.
Manji infracrveno-tamni oblaci prikazuje sliku,tako da izgledaju kao rupe u zvjezdanom polju.
Tamo se formiraju buduće zvijezde.
Vebov instrument NIRCam (Near-Infrared Camera) takođe je snimio emisiju velikih razmjera iz jonizovanog vodonika koji okružuje donju stranu tamnog oblaka.
Tipično, kaže Krou, to je rezultat energičnih fotona koje emituju mlade masivne zvijezde, ali ogroman obim regije koji je pokazao Veb iznenađenje je koje zahtijeva dalju istragu.
Još jedna karakteristika regije koju Krou planira da dodatno ispita su igličaste strukture u jonizovanom vodoniku, koje su haotično orijentisane u raznim smjerovima.
„Galaktički centar je prepuno, burno mjesto. Postoje turbulentni, magnetizovani gasoviti oblaci koji stvaraju zvijezde, koji zatim utiču na okolni gas svojim vjetrovima, mlazovima i zračenjem“, rekao je Rubén Fedriani, istraživač projekta na Institutu Astrofizika de Andaluzija u Španiji.
„Veb nam je dao tonu podataka o tom ekstremnom okruženju, a mi tek počinjemo da kopamo po njemu.“
Oko 25.000 svjetlosnih godina od Zemlje, galaktičko središte dovoljno je blizu da proučava pojedinačne zvijezde teleskopom Veb, omogućujući astronomima da prikupe neviđene informacije o tome kako se zvijezde formiraju i kako taj proces može da zavisi o kosmičkom okruženju, posebno u poređenju s drugim dijelovima galaksije.
Na primjer, formiraju li se masivnije zvijezde u središtu Mlječnog puta, za razliku od ivica njegove spirale?
„Slika iz Veba je zapanjujuća, a naučni podaci koje ćemo dobiti iz nje još su značajniji“, rekao je Krou. „Masivne zvijezde su fabrike koje proizvode teške elemente u svojim nuklearnim jezgrima, iz čega sklapamo priču o porijeklu velikog dijela svemira.“
Preveo i priredio: S. Đurđić
