Krsna slava je zaštitni znak Srba. Ona se vjekovima prenosi u porodici s koljena na koljeno. Ta tradicija i vjera ukućane spajaju čvrstim nitima sa prošlošću i svojevrsni su amanet budućim generacijama.
Najviše porodica u Crnoj Gori, Srbiji, Republici Srpskoj i ostalim krajevima gdje živi naš narod za zaštitnika ima Svetog Nikolu.
Taj slavni svetitelj rođen je u gradu Patari u Likiji, današnja Anadolija u Turskoj, oko 260. godine kao jedinac bogatih i uglednih roditelja, koji su ga kao dar od Boga posvetili Bogu. Širio je vjeru, pravdu i milosrđe. U vrijeme progona hrišćana, pod carevima Dioklecijanom i Maksimijanom, dospio je u tamnicu ali je i tamo nastavio da propovijeda.
Prisustvovao je Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji. Tu je tokom rasprave udario jednog jeretika Arija zbog čega je odstranjen sa Sabora i od arhijerejske službe, ali je nakon javljanja Gospoda Hrista i Presvete Bogorodice nekolicini prvih arhijereja, vraćen na zasijedanje i u službu.
Još za života ljudi su ga smatrali svetiteljem i prizivali u pomoć u mukama i nevoljama. On je samom svojom pojavom donosio utjehu, tišinu i dobru volju među ljude. Upokojio se 343. godine.
Slavi se na dan upokojenja, po današnjem Gregorijanskom kalendaru 19. decembra, ili 6. po starom Julijanskim.
Sveti Nikola se smatra zaštitnikom: djece, učenih ljudi, trgovaca, mornara, putnika uopšte. Nekada se na svim hrišćanskim brodovima nalazila ikona svetog Nikole a on se posebno praznovao duž Jadranskog i Sredozemnog mora gde je bio običaj da se na taj dan ne isplovljava i da se brodovi na pučini usidre i plovidbu nastave sjutradan.
Na njegov grobu u Miri, gdje je počivao više od šest vjekova, da mole za iscjeljenje dolazili su i Stari Sloveni sa rijeke Don, čime se objašnjava zašto Srbi toliko poštuju svetog Nikolu i ubjedljivo ga najviše slave između 80 drugih svetitelja koji se proslavljaju kao krsne slave.
Njegove mošti se nalaze u Bariju u Italiji u crkvi njemu posvećenoj. Tom hramu je srpski kralj Stefan Dečanski slao bogate priloge i čitavu crkvu ukrasio srebrom u znak zahvalnosti jer mu je, kako je vjerovao, sveti Nikola povratio vid.
Na dan slave domaćin i ukućani idu u crkvu na službu. U kuću dolazi sveštenik da osvešta žito i Slavski kolač koji reže zajedno s ukućanima pred ikonom. Kada sveštenik isječe kolač i prelije vinom, svi prisutni na čelu sa domaćinom učestvuju u njegovom okretanju uz pjevanje crkvenih pjesama i izgovaranje molitvi.
Potom sveštenik lomi kolač sa domaćinom.
Na svečanu trpezu se postavlja posna hrana, jer je to posna slava, na nju se gosti ne pozivaju već sami dolaze, a poseban značaj ima neočekivani i nezvani gost ili putnik namjernik, bez obzira na njegovo porijeklo ili veroispjovest.
Krsna slava, kao ikona najranije hrišćanske tradicije iz apostolskog doba, postoji samo kod Srba. Tu tradiciju ne poznaju rimokatolici i protestanti, ali ni ostali pravoslavni narodi.
Krsno ime smatra se dijelom srpskog nacionalog identiteta i zaostavštinom predaka, a prenosi se po muškoj liniji, sa oca na sina. Zato se i danas, nakon mnogo vjekova, na osnovu krsne slave može zaključiti koje porodice sa istim prezimenima potiču od istog pretka.
